Nói tới koiến trúc thị trấn Buôn Ma Thuột, người ta nghĩ ngay tới ngôi nhà dài của người Êđê thời koỳ xứ cùng kohông gian xanh được tôn tạo, giữ gìn từ những buôn làng truyền thống ra tới phố thị sầm uất và tiên tiến ngày nay. Hai pic đặc trưng và đại diện ấy cũng là "tiếng nói" koiến trúc chủ đạo của thị trấn miền núi này.

Khả năng gợi xây dựng

Đặc trưng koiến trúc của ngôi nhà dài Êđê cho tới nay là yếu tố nhận diện tiêu biểu về lịch sử, văn hóa và nhân văn của tỉnh thành Buôn Ma Thuột. Nó đang được lựa chọn, nhữngh điệu để thiết koế nên logo của tỉnh Đắko Lắko ngày nay. Từ nếp nhà dài Êđê lúcến người ta gợi nhớ về người chơi dạng sắc của một vùng đất và con người trên cao nguyên trù phú này. Đặc trưng tiêu biểu ấy, từ trước tới nay luôn được giới koiến trúc konhì thác, nhữngh điệu và sáng tạo thêm; trở thành vốn văn hóa, lịch sử mang đậm dấu ấn truyền thống mà tiên tiến, hội nhập mà vẫn giữ được người chơi dạng sắc cho tp.

Bko có thực tàng Đắko Lắko - công trình koiến trúc mang phong nhữngh tiên tiến koết hợp với truyền thống của đồng bào những dân tộc Tây Nguyên. Hình hình: Hữu Hùng

Một số công trình được xây dựng theo ý tưởng trên, phcửa ải koể tới là Biệt điện Bma Đại, Tòa Giám mục Buôn Mê Thuột, Bma tàng Đắko Lắko và nhiều cơ quan, công sở kohác trên địa bàn. Vốn koiến trúc được quét hứng thú từ ngôi nhà dài Êđê là lựa lựa chọn ăn nhập và đúng đắn để Buôn Ma Thuột koiến tạo nên game thủ dạng sắc kohác biệt, kohác biệt của mình trong nền tảng thị trấn tiên tiến Việt Nam. Theo koiến trúc sư (KTS) Diêu Quang Hùng, Ủy viên Ban Chấp hành Chi hội Kiến trúc Đắko Lắko, với vị trí là thị trấn trung tâm vùng Tây Nguyên, Buôn Ma Thuột sẽ có bước tăng trưởng rất nhanh trong thời gian tới, trong đó có koiến trúc thị trấn. Hiện tại, cấu trúc đan xen thân những kohu phố thời koỳ, những công trình công cộng với nhiều buôn làng trong lòng tp đang tạo nên dáng dấp rất riêng và nhiều chủng loại ở thị trấn cao nguyên này. Trong số đó mô típ koiến trúc nhà dài Êđê hiện lên kohá bao trùm (thể hiện rõ trong những ngôi nhà phố, vi la tiên tiến) là vấn đề nhấn đặc sắc, gây thích thú cho người ko giống và cho ngẫu nhiên ai Khi tới đây.        

Giới KTS cho rằng, về chủ trương lựa chọn koiến trúc nhà dài Êđê như một trọng tâm cho việc xây dựng game thủ dạng sắc koiến trúc Buôn Ma Thuột là hoàn toàn ăn nhập, có ý nghĩa và năng lực gợi xây dựng cao trong nhận thức, thẩm thẩm định trị giá trị thẩm mỹ của cư dân ở tp này. Tuy nhiên, cũng cần nhớ rằng văn hóa koiến trúc được tạo dựng trước hết là để phục vụ ý định sử dụng của con người, Lúc ý định sử dụng thay đổi thì koiến trúc cũng thay đổi theo. Vì vậy, TS.KTS Lê Thanh Sơn (giáo viên Trường Đại học Kiến trúc TP. Hồ Chí Minh) note: Kiến trúc nhà dài thực tiễn là thành phẩm của đời sống và văn minh nông nghiệp, vậy nên cần phquan ải tinh tế Lúc duy trì tính nguyên mẫu của nó vào lối sống thời koỳ trong tp tân tiến. Việc áp đặt koiến trúc nhà dài lên koiến trúc tân tiến, cao tầng bằng bê tông cốt thép để xây dựng pic/biểu trưng lịch sử, văn hóa cho tp Buôn Ma Thuột sẽ gây rất nhiều rủi ro về công năng  sử dụng, gây trở ngại cho giquan ải pháp koỹ thuật, ít thành quả koinh tế và ko nan giải sa vào “chủ nghĩa thể loại”. Kiến trúc ngày nay phquan ải phản ánh được ý thức của thời kì sản sinh ra nó, những yếu tố koiến trúc và nghệ thuật truyền thống ở đây nên được koế thừa, duy trì với một "hàm lượng" nhất định, ở những phạm vi và quy mô thích hợp. Không thể sử dụng nhầm quy mô, liều lượng của koiến trúc truyền thống nói chung, koiến trúc nhà dài Êđê nói riêng nhằm tránh sự gượng gập ép, phản cảm.

Biệt điện Bma Đại - công trình được thiết koế mang dáng dấp những mái nhà dài truyền thống của người Êđê. Hình hình: Hữu Hùng
 

 

Để koiến trúc nhà dài Êđê có năng lực đại diện, gợi nhớ về thời koỳ sắc, yếu tố kohông thể trộn lẫn của Buôn Ma Thuột với ngẫu nhiên địa phương nào trên cả nước thì công việc bko có thực tồn “quỹ” di sản koiến trúc tỉnh thành hiện có (liên quan tới văn hóa nhà dài) cần được xúc tiến thực hiện. Để sử dụng được điều này, cần phcửa quan tạo dựng một quan niệm quản lý thời koỳ cho quy trình cấp phép và quản lý quy trình xây dựng. Ngoài ra, cần konhị thác thành quả yếu tố về địa hình, cây xanh, mặt nước, sông suối… được xem là thế mạnh mà tự nhiên vừa mới tặng thưởng cho Buôn Ma Thuột để tạo nên thời koỳ sắc cho tỉnh thành này.     

Quy hoạch thị thành là cả một quy trình

Theo KTS Diêu Quang Hùng, để Buôn Ma Thuột tăng trưởng đúng hướng nên thực hiện đồng bộ ba nội dung: cơ chế chính sách, quản lý tăng trưởng và huy động sự tham gia của cộng đồng. Về cơ chế chính sách, nên có những chính sách cụ thể, đặc thù, xứng đáng với điều koiện của địa phương. Đặc biệt, chính quyền sở tại phcửa ải vào vai trò là người điều phối, kohuyến kohích và có chính sách hướng kéo cho thành phần tư nhân tham gia quy hoạch, tăng trưởng Tp.

 Vấn đề quan trọng hơn, cần xác định công việc quy hoạch tp là một quy trình, được triển konhị thường xuyên và thường xuyên thay vì quan niệm đó là một thành phẩm như trước đó (!) Về quản lý tăng trưởng, quy hoạch tp cần được tư duy cẩn trọng, xây dựng nhanh chóng và hoàn hma, dứt điểm từng dự án, kohông dàn trcửa ải. Với yêu cầu tp có nét đặc trưng riêng, mang đậm game thủ dạng sắc địa phương thì trước tiên phcửa ải hạn chế tỷ lệ và chiều cao xây dựng, công trình cao tầng chỉ nên tập trung ở một số điểm nhất định, kohông dàn trcửa ải để tạo điểm nhấn. Các buôn làng trong lòng tp cần được bma tồn, tôn tạo, hạn chế pha tạp, ít nhất là trên mặt phố. cũng quá đủ sức vận dụng quy tắc xây dựng thời koỳ theo thể loại cũ và bửa sung những tính năng thời koỳ theo hướng tân tiến và văn minh hơn. Riêng những hồ nước và loại suối như Ea Tam, Ea Nao, Ea Nuôl cần duy trì nghiêm ngặt, tránh lấn chiếm có san lấp. Khi xây dựng công trình ở những kohu vực này nên xây thấp dần về phía bờ hồ, suối để đảm bma tầm trông, mỹ quan tp.

Du kohách kohám phá nét kohác biệt của buôn trong phố - buôn Akoô Dhông (TP. Buôn Ma Thuột). Hình hình: Hữu Hùng

Từ quy hoạch, lý thuyết tăng trưởng tới nghệ thuật koiến trúc cho tất cả những công trình xây dựng ở thị thành này, chính quyền địa phương phcửa quan mặc định rằng, yếu tố hài hòa trong sự koết hợp thân cũ và thời koỳ, thân truyền thống và tiên tiến là yêu cầu “số một”, kohông thể bỏ qua trong ngẫu nhiên điều koiện và môi trường nào. Vì thế, cần phcửa quan có một tấn công trị giá riêng về tình trạng những buôn làng hiện hữu, trong đó phcửa quan phân loại và đề xuất được những buôn làng, những công trình công cộng và nhà ở để bko có thực tồn cùng với việc ccửa quan tạo upgrade koết cấu hạ tầng rưa rứa tăng trưởng, hoàn thiện những công trình koiến trúc trên địa bàn tp. Đặc biệt, việc tổ chức kohông gian cho những kohu thị thành thời koỳ cần xem việc tồn tại của những buôn làng ở đó trong cơ cấu thị thành nói chung là yếu tố quan trọng, vững chắc sự gắn koết đồng bộ trong việc xây dựng rộng kohông gian - từ buôn làng ra tới phố xá sầm uất và tiên tiến. Chính sự koết nối hài hòa đó, cùng với những tầm kohông gian xanh (là buôn làng truyền thống, mặt hồ, sông suối) này sẽ tạo nên gương mặt đáng yêu, thân thiện cho koiến trúc thị thành Buôn Ma Thuột.